Temat wraca do nas jak bumerang praktycznie co roku. W przeciągu ostatnich 5 lat w każdym roku kalendarzowym wystąpił choć jeden przypadek konieczności „oddania” pracownikom dnia wolnego za święto wypadające w sobotę. W 2025 roku sytuacja taka wystąpiła nawet dwukrotnie – w maju i listopadzie, a w roku 2026 roku również będą dwa takie dni – 15 sierpnia 2026 oraz 26 grudnia 2026. Warto więc przyjrzeć się tematowi bliżej.
Odbiór dnia wolnego za święto regulują przepisy Kodeksu Pracy. Paragraf 2 artykułu 130 mówi: „Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.”
W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę, że powszechnie występujące słowo „odbiór” czy zamiennie występujące również „oddawanie” dnia wolnego w tym przypadku tak właściwie nie jest trafione, bo w przepisach takie pojęcie w ogóle nie występuje. To nie jest żadna dodatkowa korzyść pracownika, czy gest dobrej woli pracodawcy tylko kwestia poprawnego zaplanowania pracy i obliczenia wymiaru pracy w danym okresie rozliczeniowym.
Paragraf 1 tego samego artykułu (130 KP) dokładnie wskazuje jak właściwie oblicza się wymiar czasu pracy pracownika w danym miesiącu. Zasada wskazuje konkretnie, że: 40 godzin mnożymy przez liczbę pełnych tygodni w okresie rozliczeniowym i dodajemy 8 godzin za każdy dzień „wystający” od poniedziałku do piątku oraz jak już wiemy z drugiego paragrafu – dodatkowo odejmujemy 8 godzin za każde święto przypadające w dniu innym niż niedziela.
W związku z tym, jeśli pracownik pracuje w systemie od poniedziałku do piątku, a święto przypada w sobotę to, aby nie przekroczyć wymiaru czasu pracy, trzeba zaplanować dzień wolny od pracy. W praktyce oznacza to, że pracodawca może wskazać taki dzień dla całej firmy albo umożliwić pracownikom wybór dnia w ramach okresu rozliczeniowego. I nie dzieje się to po to, aby „oddać” taki dzień pracownikowi, tylko oba te rozwiązania są prawidłowe, ponieważ pozwalają utrzymać właściwy wymiar czasu pracy.
Aby jeszcze lepiej to zrozumieć, warto wspomnieć, że tak naprawdę w Kodeksie Pracy nie ma takiego pojęcia jak wolna sobota. Planowany czas pracy może przypadać pomiędzy poniedziałkiem a sobotą, która jest normalnym dniem pracującym. W takim przypadku wolne z tytułu 5 dniowego tygodnia pracy wypada po prostu w innym dniu, np. we wtorek albo piątek.
Prawo do wyznaczenia dnia wolnego za święto wypadające w sobotę przysługuje pracodawcy (a nie pracownikowi). Oczywiście (mimo braku takiego obowiązku) warto skonsultować temat z pracownikami i wziąć pod uwagę ich zdanie. W zależności od branży, w której funkcjonuje firma lub innych szczególnych potrzeb organizacyjnych pracodawca może ułożyć tak grafik, aby w żadnym dniu nie pozostać bez „rąk do pracy”.
Dlatego ważne jest, że ustawodawca zapewnił możliwość udzielania takiego dnia pracownikom w różnych terminach. Dla niektórych firm jednak korzystniejsze (czy zwyczajnie łatwiejsze) jest wyznaczenie jednego dnia wolnego dla wszystkich pracowników. Takie rozwiązanie zapewnia pracownikom poczucie sprawiedliwości i brak potencjalnych konfliktów, które mogłyby wpłynąć negatywnie na wyniki pracy.
Dzień wolny za święto przypadające w sobotę powinien być wykorzystany do końca okresu rozliczeniowego obowiązującego w danej firmie, który najczęściej jest tożsamy z miesiącem kalendarzowym.
W przypadku trzymiesięcznego okresu rozliczeniowego (np. październik-grudzień) za święto przypadające w sobotę 1 listopada 2025 należy wyznaczyć dzień wolny do końca grudnia 2025 roku. Dzień ten może być udzielony zarówno przed świętem, jak i po nim – byle mieścił się w danym okresie rozliczeniowym.
Jeżeli pracownik nie skorzysta z takiego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego (niezależnie czy trwa on miesiąc czy trzy miesiące) – po skończonym okresie rozliczeniowym należy mu wypłacić wynagrodzenie za nadgodziny.
Dzień wolny za święto a zwolnienie lekarskie i urlop wypoczynkowy
Jeżeli pracownik zachoruje w dniu zaplanowanym odgórnie przez pracodawcę jako odbiór dnia wolnego za sobotę i będzie przebywać na zwolnieniu lekarskim (lub też na zasiłku opiekuńczym nad członkiem rodziny) – w takim wypadku dzień wolny nie przysługuje. Z zasady zostaje on „zużyty” przez niezdolność do pracy i przepada. To czy pracodawca pozwoli na wykorzystanie takiego dnia wolnego w innym terminie leży tylko i wyłącznie w jego dobrej woli, nie ma takiego obowiązku. Natomiast jeśli na dzień odbioru był wcześniej już zaplanowany urlop wypoczynkowy, to dzień ten wraca do puli urlopowej pracownika. Dzieje się tak, ponieważ urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Zatrudnienie i zwolnienie pracownika a święto wypadające w sobotę
Jeśli zatrudnienie pracownika następuje po święcie wypadającym w sobotę to dzień wolny takiemu pracownikowi nie będzie przysługiwać. Wymiar czasu pracy obliczamy bowiem w skali okresu rozliczeniowego pozostałego od dnia zatrudnienia. Natomiast w sytuacji gdy pracodawca wyznaczył w firmie jeden wspólny dzień na odbiór święta w sobotę, nowozatrudniony pracownik nie może z niego skorzystać i powinien stawić się do pracy. Jeżeli zaś nie ma takiej możliwości, (np. cały zakład pracy jest zamknięty) to należy zaplanować pracę w innym dniu, aby na koniec okresu rozliczeniowego jego wymiar czasu pracy się zgadzał.
Przykład: Pracownik został zatrudniony od 3 listopada 2025 roku. Święto 1 listopada 2025 roku, które wypada w sobotę przypada więc na dzień przed zatrudnieniem tego pracownika. W zakładzie pracy wyznaczono wszystkim pracownikom jednakowy dzień wolny na 10 Listopada 2025 roku. Dzień ten jednakże nie jest wolny dla nowo zatrudnionej osoby i pracownik ten musi się stawić do pracy w tym lub innym wyznaczonym przez pracodawcę dniu.
Natomiast w sytuacji jeżeli pracownik był zatrudniony w okresie rozliczeniowym, w którym wystąpiło święto wypadające na sobotę, a umowa o pracę kończy się przed tym wyznaczonym dniem i przed okresem rozliczeniowym obowiązującym w danej firmie (czyli w naszym przykładzie na 7 listopada 2025) to jeżeli takiemu pracownikowi nie udzieli się dnia wolnego w innym terminie (od 3 do 7 listopada) to należy wypłacić pracownikowi nadgodziny za taki dzień.