
Kodeks pracy przewiduje wiele uprawnień pracowników związanych z narodzinami dziecka. Są to urlop macierzyński, rodzicielski, „tacierzyński” (czyli urlop rodzicielski dla ojca), urlop ojcowski czy też urlop wychowawczy. W naszych cyklicznych opracowaniach zajmiemy się po kolei każdym z tych urlopów.
Na początek przybliżymy temat urlopu macierzyńskiego.
Urlop macierzyński reguluje art. 180 Kodeksu Pracy. Jest to prawo matki przysługujące jej z tytułu urodzenia dziecka. Skorzystać z niego może pracownica zatrudniona na umowę o pracę lub umowę zlecenie, jak również osoba prowadząca działalność gospodarczą.
Warunkiem przysługiwania urlopu macierzyńskiego jest opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe! Co ciekawe – nie można zrzec się tego prawa, a przepisy nakazują wykorzystanie 14 tygodni urlopu matce dziecka. Pozostałą część urlopu można przypisać ojcu, opiekunowi prawnemu lub innemu członkowi najbliższej rodziny.
Najczęściej pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu, ale istnieje również możliwość rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego jeszcze przed urodzeniem dziecka. Matce dziecka przed planowanym porodem może przysługiwać nawet do 6 tygodni takiego urlopu. Wówczas po porodzie pozostanie 14 tygodni do wykorzystania (przy założeniu urodzenia jednego dziecka). Aby skorzystać z tego uprawnienia, należy złożyć stosowny wniosek wraz z kopią zaświadczenia lekarskiego określającego przewidywaną datę porodu.
Przepisy prawa pracy regulują także takie przypadki jak urodzenie martwego dziecka lub jego zgon po krótkim czasie od porodu (tj. przed upływem 8 tygodni życia). Urlop macierzyński przysługuje wtedy w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka. Natomiast jeżeli zgon dziecka nastąpi po upływie 8 tygodni jego życia urlop macierzyński wynosi tylko 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Powszechnie przyjęło się mówić o „rocznym urlopie macierzyńskiem”. W rzeczywistości jest to jednak 20 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, w przypadku gdy urodziło się jedno dziecko. Urlopem rodzicielskim zajmiemy się w odrębnym opracowaniu.
Jeżeli zaś przy jednym porodzie urodzi się więcej niż jedno dziecko urlop macierzyński trwa:
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia 2 dzieci
• 33 tygodnie – w przypadku urodzenia 3 dzieci
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia 4 dzieci
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia 5 i więcej dzieci
Podczas urlopu macierzyńskiego nie otrzymuje się wynagrodzenia od pracodawcy, a zasiłek macierzyński (finansowany przez ZUS). Często pojęć tych (urlop/zasiłek) używa się zamiennie. Świadczenie to przysługuje także za czas urlopu rodzicielskiego.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Postawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się na takich samych zasadach, jak dla zasiłku chorobowego. Zasiłek macierzyński może również uzyskać ojciec dziecka podczas urlopu ojcowskiego.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od tego w jakim terminie został złożony wniosek o urlop rodzicielski. Mamy dwie następujące możliwości:
- 81,5% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres zarówno urlopu macierzyńskiego, jak i rodzicielskiego – w takim przypadku należy złożyć wniosek o pełny okres urlopu (czyli 52 tygodnie) w terminie do 21 dni po porodzie (jest to najczęściej wybierany wariant)
lub - 100 % podstawy wymiaru zasiłku za czas urlopu macierzyńskiego, a następnie 70% za czas urlopu rodzicielskiego – w przypadku złożenia wniosku w terminie przekraczającym 21 dni od dnia porodu
Aby uzyskać urlop macierzyński pracownica powinna udokumentować fakt urodzenia dziecka – przedstawiając skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Nie jest konieczne przedstawianie dodatkowych dokumentów, ponieważ urlop ten przysługuje z mocy prawa.
Dodatkowo należy wspomnieć, że pracownica w okresie urlopu macierzyńskiego i zaraz po jego zakończeniu jest chroniona przez zwolnieniem z pracy (z wyłączeniem zwolnienia dyscyplinarnego). Za okres urlopu macierzyńskiego pracownica nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego.
Urlop macierzyński pracownicy spędza Ci sen z powiek? Śpij spokojnie, Provento czuwa 😊